دعا در قرآن

با نگاهی مختصر به متن کتاب شگفت انگیز تاریخ بشریت ؛ قر آن ؛ به سادگی می توان نقش دعا  را در آن  مشاهده کرد.

خدواند در دو آیه ی مشخص از انسان ها می خواهد که دعا کنند.معروفترین و قابل دسترس ترین آیه : « ادعونی استجب لکم » است. خداوند کریم تاکید می کند بخوانید مرا تا اجابت کنم ( خواسته ی ) شمارا. در آیه ای دیگر می فرماید :  « ... و اذا دعان فاالیستجیبوالی » در این آیه نیز خداوند سبحان اجابت کردن دعای دعا کنندگان را بر خود واجب کرده است.

با اشاره به همین دو آیه می توان از طریق «  کتاب » و حتی جدای از « سنت » دعا رابخشی از راه ارتباطی با خدا دانست و به وهابیونی که قرائت هر ذکری غیر از قرآن را حرام می دانند به سادگی  پاسخ داد.

اولین سوره ی قرآن « حمد » است که  پس از یاد آوری بزرگی خدا ذات اقدسش را صاحب کمال و اقتدار گوشزد می کند و بلافاصله از زبان بندگان به ذکر دعا می پردازد:  خدایا ما را به راه راست هدایت فرما  ؛ راه کسانی که به آنان نعمت بخشیدی و نه راه  آنانی که به آنها غضب کردی و نه راه گمراهان.

آخرین سوره ی قرآن نیز سوره ی « ناس » است که ابتدای آن با یک جمله ی امری آغاز می شود .خدواند می فرماید: « بگو پناه می برم به خدا ... از شر جن و انس » . همانند همین سوره و ماقبل این سوره می توان سوره ی « فلق »  را نام برد که دقیقا به شیوه ی امری سوره ی « ناس » خداوند  از زبان بندگان دعا را بیان می دارد .

در جای جای قرآن دعا به شیوه های گوناگون مطرح شده است.در بررسی سیر تاریخی سرگذشت انبیا « قصص قر آنی » نیز دعاها در شیوه های مختلف بیان می شود.

 - دعای حضرت ابراهیم در آتش « یا رب کونی بردا و سلام » و یا وقتی حضرت هاجر را با حضرت اسماعیل تنها می گذارد و یا دعا در هنگام ذبح حضرت اسماعیل.

 - دعای حضرت موسی هنگام رفتن پیش نمرود « رب الشرح لی صدری واحلل عقده من لسانی و یفقه قولی » و دعاهای بسیارش در خصوص قومش.

 - دعای حضرت عیسی در احیای اموات و سلامت امراض دیگران.

 - دعای حضرت ایوب در دل ماهی.

- دعای حضرت یعقوب در فراق یوسف.

 - دعای حضرت یوسف در حق پدر و برادرانش. 

 - دعای حضرت لوط و حضرت صالح برای قومشان.

 - بیانات شیوای حضرت لقمان به فرزندش در قالب دعا و توصیه.

و دعای دیگر پیامبران در حق قوم خود و دیگران همه و همه نشان از آموزش غیر مستقیم حفظ و اشاعه ی فرهنگ دعا در انسان ها ؛ از جانب خداوند رحمان است.

دعا در قرآن نوعی آموزش به شیوه ی غیر مستقیم است آنجایی که خداوند رحیم از زبان خود با شیوه ای آمرانه ؛ از زبان پیامبرانش ؛ از زبان قوم و مردم پیامبرانش و با شیوه های ملتمسانه دعا و خواسته ها را بیان می دارد.شاید پرداختن به همه ی دعاهای ذکر شده در قرآن خارج از حوصله ی این نوشتار باشد ؛ اما « آب دریا را اگر نتوان کشید   هم به قدر تشنگی باید چشد » 

برخی از دعاهای مشهور از قرآن :

 - ربنا اتنا فی الدنیا حسنه و فی الاخره  حسنه و قنا عذاب النار.

 - ربنا لا تزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا وهب لنا من لدنک رحمه.

 - ربنا اغفر و لوالدی یوم یقوم الحساب.

 آخرین معجزه ی مکتوب الهی بر بشریت مشحون از دعاهای متفاوت و گونه گونی است که با اندک توجه به همین دعاها نیز می توان زیباترین راه بندگی و الوهیت را در آن مشاهده کرد.